صنعت نفت و گاز به عنوان یکی از صنایع حیاتی در جهان، نقش مهمی در تامین انرژی و توسعه اقتصادی دارد. در این صنعت، استفاده از مواد با خصوصیات مناسب و مقاومت در برابر شرایط سخت، امری اساسی است. یکی از موادی که در این صنعت به طور گستردهای استفاده میشود، استنلس استیل است. استیل به دلیل خصوصیات فیزیکی و مکانیکی مناسب خود، به عنوان مادهای اساسی در تجهیزات و ساختارهای مختلف صنعت نفت و گاز به کار میرود.
خواص استیل در صنعت نفت و گاز
مقاومت در برابر خوردگی: یکی از چالشهای اصلی در محیطهای نفت و گاز، خوردگی و اکسیداسیون مواد است. استیل به دلیل داشتن ترکیب شیمیایی مناسب، مقاومت بالا در برابر خوردگی را ارائه میدهد و از ایجاد آسیب به تجهیزات و لولهها جلوگیری میکند.
مقاومت در برابر فشار: تجهیزات مورد استفاده در صنعت نفت و گاز باید تحت فشارهای بالا کار کنند. استیل به دلیل مقاومت مکانیکی بالا و توانایی تحمل فشارهای شدید، به عنوان مادهای مناسب برای ساخت این تجهیزات مورد استفاده قرار میگیرد.
مقاومت در برابر دما: در برخی موارد، صنعت نفت و گاز با دماهای بسیار بالا یا پایین مواجه میشود. از استیل به دلیل تحمل دماهای گوناگون بدون از دست دادن خصوصیات مکانیکی خود، در این شرایط استفاده میکنند.

کاربرد ورق استنلنس استیل در صنعت نفت و گاز
استخراج نفت و گاز فرآیندی پیچیده و چند مرحلهای است که از شروع به کار در میدانهای نفتی و گازی تا تولید و فرآوری محصولات نهایی در پالایشگاهها و واحدهای پردازش، گذر میکند. استخراج نفت و گاز از چاههای حفاریشده انجام میشود و سپس نفت و گاز از زیر زمین به سطح زمین منتقل میشوند. در مرحله بعد نفت و گاز از میدانهای نفتی به تأسیسات پردازشی و پالایشگاهها منتقل میشوند. این انتقال میتواند از طریق لولههای خطوط لوله صورت گیرد. نفت خام و گاز طبیعی پس از انتقال به پالایشگاهها، مواد نفتی از آنها جدا شده و به محصولات نهایی مانند بنزین، دیزل، مازوت و محصولات پتروشیمی تبدیل میشوند.
در هر مرحله از فرآیندهای بالا استفاده از مواد با کیفیت، مقاوم و سازگار نیاز است.
در ادامه به چند مورد از کاربردهای ورقهای استیل در صنعت نفت و گاز میپردازیم:
مخازن ذخیره نفت و گاز:
مخازن استیلی برای ذخیره و حمل نفت و گاز استفاده میشوند. این مخازن به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و تاثیرات محیطی، از، از دسترفتن محتویات جلوگیری میکنند. ورق استیل 304 دارای قابلیت جوشکاری بالا و مقاوم در برابر خوردگی است؛ به همین علت آنها در ساخت تانکر، شیرآلات و مبدل حرارتی کاربرد دارند.
لولهها و تجهیزات حفاری:
ورقهای استیل در ساخت لولهها و تجهیزات حفاری که در استخراج نفت و گاز استفاده میشوند، به عنوان یک پوشش محافظتی برای مقابله با شرایط محیطی و خوردگی به کار میروند. برای محافظت از لولههای دیتلاس در برابر پوسیدگی و زنگزدگی، در ساخت این لولهها از ورقههای استلنس استیل استفاده میکنند.
سازههای دریایی:
پلتفرمها و سازههای دریایی مورد استفاده در حفاری و استخراج نفت و گاز نیاز به مقاومت در برابر شرایط سخت دریا دارند. استیل به عنوان مادهای با مقاومت مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی، در ساخت این سازهها استفاده میشود.
تجهیزات پالایشگاهی:
تجهیزات پالایشگاهی مانند راکتورها، برجهای تقطیر و سیستمهای جداسازی از ورقهای استیل ساخته میشوند. این تجهیزات باید در برابر خوردگی، تغییرات دما، و فشار مکانیکی مقاومت داشته باشند و با مواد شیمیایی مختلف سازگاری داشتهباشند.

در صنعت نفت و گاز، برای تناسب با شرایط مختلف عملیاتی و محیطی، از انواع مختلف استیل با گریدهای مختلف استفاده میشود.
گرید 304 و 316:
این دو گرید از گریدهای آستنیتیک استیل هستند که با ترکیبات بالای کروم و نیکل تشکیل شدهاند. استنلس استیل 304 دارای مقاومت خوبی در برابر خوردگی و زنگزدگی است و معمولاً در تجهیزاتی که با آب و محیطهای شیمیایی تماس سطحی دارند مورد استفاده قرار میگیرد. گرید 316 همچنین به عنوان استیل ضدزنگ و بسیار مقاوم در برابر خوردگی کلرایدی شناخته میشود و به خصوص در محیطهای دریایی و نمکی مورد استفاده قرار میگیرد.
گرید 321 و 347:
گریدهایی از خانواده استیل آستنیتیک که با افزودن تیتانیوم به آنها مقاومتشان در دماهای بالا افزایش میابد. آنها در تجهیزاتی که در دماهای بالا فعالیت میکنند مانند تجهیزات پالایشگاهی و حرارتی به کار میروند.
گرید 410 و 420:
این گریدها از استیل مارتنزیتی با مقاومت مکانیکی بالا هستند. از استلنس استیلهای 410 و 420 در تجهیزاتی همچون تجهیزات حفاری که با فشارها و شرایط مکانیکی زیاد مواجه هستند، استفاده میکنند.
گرید 2205:
ویژگیهای این گرید مقاومت بالا در برابر خوردگی و مقاومت مکانیکی میباشد. گرید2205 از استیل دوفازی با ترکیب آستنیتیک و فرریتیک تشکیل شده است. با توجه به ویژگیهای استنلنسهای گرید 2205، آنها در تجهیزات دریایی، لولهها، و سازههای دریایی به کار میروند.
فولادهای زنگنزن دوپلکس (Duplex Stainless Steels) یک نوع جنس استیل خاص هستند که ترکیبی از خصوصیات استیل آستنیتیک (Austenitic) و فرریتیک (Ferritic) را دارا میباشند. این ترکیب به آنها خصوصیاتی خاص میبخشد که آنها را برای کاربردهای مختلف در صنایع نفت و گاز مورد استفاده قرار میدهد. فولادهای زنگنزن دوپلکس به دلیل مقاومت در برابر خوردگی تشکیلی و خوردگی کلرایدی، درساخت لولهها، پایپینگ، شیرآلات، و تجهیزات انتقال و تولید نفت و گاز مورد استفاده قرار میگیرند. در تجهیزات پمپاژ و انتقال نفت و گاز نیز از این مدل استیل استفاده میشود.